Arkeolojik Mimaride Taş

Arkeoloji, bir”bilim” dalına dönüşüp, “bu nedir”eyanıt aramaktan çok “nasıl” ve “neden”i sorgulamaya başladığında, hatta ondan çok daha önce sorgulanınasına başlanan konuların ilk sırasında yine bu kitabın başlığını oluşturan sorular yer almaktaydı: “bu koca taşları nasıl işlediler nasıl kaldırdılar”? Örneklemek gerekirse Vitruvius da, İskenderiyeli Heron da bu soruların yanıtlarını aramaya başlayan ilk antik kaynakları oluşturmuyorlar mı? Herodotos, Pausanias ve Plinius benzer konularda verdikleri bilgilerle ve günümüzde değerlendirilen yayınlarıyla bu sorulara yanıt aramaınıza büyük destek sağlamıyorlar mı? Antik kaynakların yanı sıra bilgilerimizi zenginleştiren ve varsayımlarımızı yönlendiren diğer ana kaynak ise yazıtlardır. Onlara elden geldiğince başvurarak sağlam bilgiler edineceğiz.

İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ .................................................................................................................. 9
GİRİŞ ..................................................................................................................... 11
I. İLGİ UYANDIRAN ÖRNEKLERDEN SEÇMELER ................................. 13
A. GÖBEKLİ TEPE (MÖ 9000) ....................................................................... 14
B. STONEHENGE (MÖ 2000-1500) ............................................................... 15
C. KARNAK, İSTANBUL, LUXOR (15.-13.yy.) ............................................ 16
D. THEBES MEMNON DEVLERİ (MÖ 1402-1364) ...................................... 17
E. MYKENAİ, ATREUS HAZİNE DAİRESİ (MÖ 1330-1250) ....................... 18
F. EFLATUNPINAR VE FASILLAR ANITLARI (MÖ 13.yy.) ......................... 19
G. NAXOS VE SAMOS DEVLERİ (MÖ 7- 6. yy.) ............................................ 20
H. SELİNUS G TAPINAĞI (MÖ 520-409) ...................................................... 21
İ. DİDYMAİON APOLLON TAPINAĞI (Hell. Dönem Aşaması) ................... 22
J. NEMRUT DAĞI 1. ANTİOKHOS TÜMÜLÜSÜ (MÖ 69–36) .................... 23
II. KARAR ORGANLARI VE UYGULAMALARI ........................................... 25
A. GENEL SÖZLEŞMELER............................................................................ 27
B. ÖZEL KOŞULLU SÖZLEŞMELER ............................................................ 31
III. SPONSORLAR .......................................................................................... 35
A. KİŞİSEL SPONSORLUKLAR .................................................................... 35
B. KURUMSAL SPONSORLUKLAR ............................................................. 46
IV. UYGULAMA PROJELERİ ......................................................................... 49
A. YAPI PLANLARI ................................................................................... 50
B. YAPI MODELLERİ (PARADEIGMA) ....................................................... 52
C. ÖRNEK YAPI ELEMANLARI ................................................................... 57
V. MALİYET .................................................................................................... 59
VI. YÜKLENİCİLER ....................................................................................... 63
VII. UYGULAYICILAR ................................................................................. 65
A. MİMARLAR .......................................................................................... 65
1. MİMAR KİMDİR, NASIL EĞİTİLMELİDİR? .................................. 68
2. MİMARLARIN ÜCRETLERİ ............................................................ 72
B. TAŞ USTALARI VE İŞÇİLER .................................................................... 74
1. İŞÇİ ÜCRETLERİ .............................................................................. 74
2. ÜCRETLENDİRME İŞARETLERİ .................................................. 80
VIII. ÖLÇÜM ve ÇİZİM SİSTEMLERİ İLE GEREÇLERİ............................. 83
A. ÖLÇÜ BİRİMLERİ TABLOLARI .................................................... 84
B. CETVELLER VE CETVEL TASVİRLERİ ....................................... 86
C. ÇİZİM ALETLERİ ............................................................................ 93
IX. OCAKLAR VE TAŞIMA ............................................................................. 95
A. OCAKLARA ÖRNEKLER ve KESİM ....................................................... 97
B. YAPI ALANINA TAŞIMA .................................................................... 109
1. KIZAKSIZ VE YOLSUZ TAŞIMA! GÖBEKLİ TEPE ........................ 110
2. KIZAKLA TAŞIMA ........................................................................... 110
3. KÜTÜKLER ÜZERİNDE TAŞIMA................................................... 116
4. TEKERLEK İÇİNDE TAŞIMA .......................................................... 118
5. ARABAYLA TAŞIMA ........................................................................ 119
6. DENİZ VE NEHİR YOLU İLE TAŞIMA .......................................... 122
7
X. ALETLER, ÇİZİMLER VE ÇİZGİLER .............................................................. 127
A. ALETLER ......................................................................................... 127
1. SAPLI ALETLER ............................................................................... 127
2. SAPSIZ ALETLER ............................................................................. 134
3. DİĞER ALETLER ............................................................................. 137
B. ÇİZİMLER VE ÇİZGİLER .......................................................................... 154
XI. MİMARİ ELEMANLARIN YAPIMI ............................................................ 159
A. GÖNDERİM ÖNCESİNDEKİ İLK UYGULAMALAR ............................. 159
A. KAİDELERİN HAZIRLANIŞI ................................................................. 161
B. TAMBURLARIN HAZIRLANIŞI ..................................................... 163
C. SÜTUNLARIN HAZIRLANIŞI ........................................................ 163
D. BAŞLIKLARIN HAZIRLANIŞI ........................................................ 164
E. DİĞER ELEMANLARIN HAZIRLANIŞI .............................................. 165
XII. KALDIRILMA VE DİKMEYE YÖNELİK ÖGELER VE GEREÇLERİ ...... 167
A. HALATLA KALDIRMA ÖGELERİ: ÜZENGİLER,
OLUKLAR VE KANALLAR ...................................................................... 168
B. METAL GEREÇLERLE KALDIRMA ÖGELERİ: KURTAĞZI İLE
KAVRAÇ VE YUVALARI .......................................................................... 173
XIII. ELEMANLARIN KALDIRILMASI VE DİKİLMESİ .................................. 177
A. KALDIRAÇ BEŞİK EĞİK DÜZLEM KULLANIMI ................................... 177
1. KALDIRAÇ ....................................................................................... 178
2. BEŞİK ................................................................................................ 179
3. EĞİK DÜZLEM ................................................................................. 180
B. KALDIRAÇ VE EĞİK DÜZLEMLE MONOLİTLERİN DİKİLMESİ........ 183
C. MAKARA PALANGA ÇIKRIK .................................................................. 186
D. MAKARA PALANGA ÇIKRIK MONOLİTLERİN DİKİLMESİ .............. 191
E. MAKARA PALANGA ÇIKRIK BLOKLARIN KALDIRILMASI .............. 200
8
XIV. YERLEŞTİRME ÇİZGİLERİ, SAYILARI VE YÜZEYLERİ .................. 207
A. YERLEŞTİRME ÇİZGİLERİ ..................................................................... 207
B. YERLEŞTİRME SAYILARI ....................................................................... 208
C. YERLEŞTİRME YÜZEYLERİ................................................................... 212
1. ANATHYROSE ................................................................................. 216
2. SKAMİLLUS ...................................................................................... 219
XV. YERLEŞTİRME VE BAĞLAMA YUVALARI VE GEREÇLERİ .............. 221
A. KAYDIRMA, KANIRTMA YUVALARI VE GEREÇLERİ ...................... 221
B. BAĞLAMA YUVALARI VE GEREÇLERİ ............................................... 224
1. DİKEY BAĞLAMA (ZIVANA YUVALARI VE ZIVANALAR) ........... 224
2. YATAY BAĞLAMA (KENET YUVALARI VE KENETLER) ............. 233
XVI. BLOKLARDAKİ SON İŞLEMLER ......................................................... 239
XVII. HESAP KAPATMA İŞLERİ (AKLANMA BELGELERİ) ...................... 245
XVIII. YAPI SÜRESİ ........................................................................................ 253
XIX. YASAL MERCİLER VE YASALAR ......................................................... 257
XX. HATALI UYGULAMALAR ....................................................................... 263
XXI. BİTMEMİŞ GÖRÜNÜMLÜ UYGULAMALAR ..................................... 265
XXII. ONARIMLAR ........................................................................................ 267
XXIII. İKİNCİL KULLANIM .......................................................................... 273
XXIV. TAHRİBATLARDAN GERİYE KALANLAR ....................................... 277
MİMARİ SÖZLÜK ........................................................................................... 281
KISALTMALAR VE KAYNAKÇA ....................................................................... 289
SON NOTLAR ................................................................................................. 303